Na het vertrek van Omtzigt is Van Vroonhoven nu leider van NSC, maar voor hoelang?

LPF-achtige toestanden? “Nee zeg, zeker niet,” aldus NSC-kamerlid Diederik Boomsma dinsdagochtend wat ongemakkelijk in de fractiekamer van de partij. Hij en zijn collega’s kozen Nicolien van Vroonhoven afgelopen weekend als hun fractieleider. Maar de vergelijking met de LPF dringt zich wel degelijk op. LPF verkruimelde in ruzie en chaos na het overlijden van politiek vader Pim Fortuyn. Een echte opvolger was er niet – zijn moord was immers niet te voorzien. Hoewel Omtzigt vond dat de partij moest ‘ont-Pieteren’, maakte hij NSC ook niet klaar voor een tijdperk ná hem.

Hooguit is duidelijk wie er op de winkel past. Want met het vertrek van Omtzigt is dát een abc’tje: Van Vroonhoven was als stand-in al langer zijn vervanger. Sinds de partijleider uitviel met een burn-out en daarna maar mondjesmaat de teugels weer in handen nam, was het Van Vroonhoven die de fractie leidde, zowel in- als extern. Zíj onderhandelde over de voorjaarsnota, zíj was aanspreekpunt voor coalitiepartners PVV, VVD en BBB. Bovendien vertrouwt Omtzigt haar – “Hij wist zeker dat zij niet uit was op zijn plekje”, aldus een bron uit de NSC-top.

Kleur op de wangen

Tijdens haar eerste fractievergadering als fractievoorzitter dinsdagochtend probeerde Van Vroonhoven de moed erin te houden. “Hai jongens, we hebben een paar bewogen dagen gehad,” zei ze tegen haar fractiegenoten. “Het vertrek van Pieter raakt ons allemaal diep.” Ze roept op te gaan werken ‘met Pieter in het achterhoofd’. Maar zegt tegen de media ook dat het vertrek van de grote leider kan zorgen voor ‘kleur op de wangen’. “Wij kunnen laten zien dat NSC veel meer is dan Pieter Omtzigt.” Wijzend naar de NSC-Kamerleden: “Nu is het hun tijd om te bloeien.”

Of Van Vroonhoven een van die bloemen is die tot bloei gaat komen? Dinsdag werd de voorzittershamer in de fractiekamer aan haar overgedragen: ze krijgt de leiding over de Tweede Kamerafdeling. Maar ze wordt géén partijleider. Met het vertrek van Omtzigt ontstaat dus ook meteen een vacuüm: wie leidt de partij op de langere termijn? Bijvoorbeeld als er – wellicht snel – nieuwe verkiezingen zouden komen.

Van Vroonhoven is er niet uitgesproken over. Op de vraag of zíj lijsttrekker wil worden als er weer verkiezingen komen, zei ze dit weekend: “Op dit moment is het niet mijn ambitie, ik sta er nu heel neutraal in.”

Maar binnen haar partij zijn minder neutrale geluiden te horen. Een NSC-kopstuk uit de Tweede Kamer zegt zelfs dat Van Vroonhoven ‘natuurlijk geen lijsttrekker gaat worden’. “Pieter was onomstreden.” Maar als het om leiderschap gaat ‘is Nicolien natuurlijk niet de beste’.

Gooi naar de kroon

Een andere toonaangevende NSC’er zegt dat Omtzigt’s eerdere afwezigheid nu wel van pas komt. “We hebben als club geleerd dat we meer en meer op eigen benen kunnen staan en nu moet het echt. We zijn uit het nestje gevallen, nu moeten we zelf vliegen.” Maar ook deze politicus wijst níét naar Van Vroonhoven als toekomstig partijleider.

Op 24 mei houdt NSC een algemene ledenvergadering. Partijkopstukken zouden dan al een gooi kunnen doen naar de kroon, expliciet of impliciet, bijvoorbeeld door een vlammende speech te houden. Een echte verkiezing staat (nog) niet op het programma. Maar feit is wel: NSC heeft een gezicht nodig. De gemeenteraadsverkiezingen zijn in maart 2026 – als de partij het redt om daaraan mee te doen. En linksom of rechtsom geldt voor elke partijleider: het is beter als de kiezer je alvast kent.

Heel klein koninkrijk

Binnen de partij wordt al volop gespeculeerd over de wie-dan-welvraag. Ministers als Eddy van Hijum (Sociale Zaken) en Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken) worden genoemd, net als Caspar Veldkamp (Buitenlandse Zaken). Ook wordt gewezen naar NSC-Europarlementariër Dirk Gotink en Tweede Kamerlid Olger van Dijk, hoewel die laatste nog geen hoge ogen scoort omdat de NSC-top er niet helemaal zeker van is dat Omtzigt hem wel vertrouwt.

Wie wél hoge ogen scoort, is het Friese Tweede Kamerlid Aant Jelle Soepboer. Een prominent Kamerlid noemt hem zelfs ‘de nieuwe Klaas Dijkhoff’, omdat hij ‘even charismatisch en geestig’ is.

Maar NSC’ers duwen de leiderschapsvraag ook voor zich uit. Er is immers tijd, zeggen ze. Mits dit kabinet in het zadel blijft, geven ze toe. Dat zou zeker in het belang van NSC zijn: de partij heeft in veel peilingen nog maar twee van de twintig Kamerzetels over. Omtzigts opvolger zou op dit moment een heel klein koninkrijk erven.