Stedendriehoek / Noord-Veluwe

Hoeveel mensen trekken hun portemonnee voor een ritje over de Veluwe?

Mountainbikers op de Veluwe kunnen een vrijwillig vignet aanschaffen.
© Pixabay
APELDOORN - Betalen of niet? Die keuze hebben mountainbikers, ruiters en menners die een tochtje over de Veluwe willen maken. Sinds begin dit jaar is er een vrijwillig vignet te koop voor het gebruik van de Veluwse mountainbike- en ruiterpaden. Hoeveel mensen trekken hun portemonnee?
Het wordt steeds drukker op de Veluwe. Het aantal recreanten neemt toe. Om de toestroom van wandelaars, fietsers, mountainbikers en ruiters in goede banen te leiden, zijn er routes uitgezet. Terreinbeheerders zijn verantwoordelijk voor het onderhoud van die paden, zoals het weghalen van een omgevallen boom. Dat kost geld.
Om de onderhoudskosten van mountainbike-, ruiter- en menpaden te dekken, zijn er te weinig inkomsten. Terwijl het aanbod groter is geworden. Dat ziet de VeluweAlliantie, een bestuurlijke samenwerking tussen grondeigenaren, recreatieondernemers, terreinbeheerders, grote attracties, provincie en gemeenten op de Veluwe.

De kosten voor beheer- en onderhoud hebben te maken met het aantal kilometers van het routenetwerk: hoe meer routes, hoe groter het tekort. In 2024 was er een tekort van bijna 12.000 euro voor 338 kilometer aan mountainbikeroutes op de Veluwe. Voor ruiters en menners lag er 945 kilometer aan routes, en was het tekort bijna 26.000 euro.

Proef van twee jaar

De VeluweAlliantie koos daarom voor de invoer van een vrijwillig vignet. “We onderzoeken of zo’n vignet een helpend instrument is. Hiermee kijken we hoeveel mensen zo’n vignet kopen en wat we met die inkomsten kunnen bekostigen”, zegt programmamanager Janna Brouwer van de VeluweAlliantie. De proef duurt twee jaar en geldt niet voor fiets- en wandelpaden.
Het vignet, te koop bij Routebureau Veluwe, kost dit jaar 15 euro voor mountainbikers en 60 euro voor ruiters en menners. Ook gebruikers zonder een vignet mogen gebruikmaken van de Veluwse paden. Er wordt niet op gecontroleerd.

'Alle kleine beetjes helpen'

Sinds de invoering werden in het eerste kwartaal 43 vignetten verkocht, waarvan 39 door mountainbikers en vier door ruiters. “Dat is niet gek, want het paardenseizoen moest nog op stoom komen”, vindt Brouwer, die de opbrengst ‘best verrassend’ noemt.
De opbrengst is een druppel op de gloeiende plaat voor de beheers- en onderhoudskosten, weet ze. “Maar alle kleine beetjes helpen. De grondeigenaren krijgen ook onderhoudsgelden. Dit is een soort compensatie, een bijdrage aan het geheel.”

'Mountainbikers vinden dit lastig'

Onder de mountainbikers, ruiters en menners wordt er wisselend gereageerd op de invoer van het vignet. Dat blijkt uit gesprekken die Brouwer voert. "Alle partijen snappen dat zo'n vignet een bijdrage is aan het onderhoud en beheer, maar mountainbikers stellen meer vragen. Zij hebben zorgen over de manier waarop grondeigenaren omgaan met toekomstig beheer."
"De mountainbikers hebben zorg of er voldoende aantrekkelijke routes blijven: 'Kunnen we straks overal nog fietsen? Of moeten er straks paden dicht en is er minder aanbod?' Dat geluid hoor ik minder bij de ruiters en menners. Zij zijn al meer gewend aan het feit dat ze niet overal waar ze zouden willen rijden, kunnen rijden."
De invoering van het vignet is juist belangrijk om te zorgen dat fietsen en paardrijden op de Veluwe mogelijk blijft, zegt Brouwer. “Het gevaar is dat er onveilige situaties ontstaan en dat grondeigenaren zeggen: ‘Zoveel kunnen we onderhouden en de rest moet dicht’.”

Paden dicht?

Dat maakt de toekomst van de paden onzeker. “Mocht dit vrijwillig vignet onvoldoende opbrengen en er zou een verplicht vignet komen, dan is nog niet bepaald voor welke paden", aldus Brouwer.
Hoeveel het vignet uiteindelijk financieel zal opleveren, kan de VeluweAlliantie niet inschatten. “Er is geen doelstelling. We kijken gewoon of dit werkt.” Brouwer gaat ervanuit dat de opbrengst niet de volledige onderhoudskosten zal dekken. Dat is ook niet de insteek. “Het is bedoeld om bij te dragen in de kosten, zodat we de paden open kunnen houden.”

Voor meer Gelderse natuurgebieden zijn vignetten te koop. Rijk van Nijmegen biedt een vrijwillig vignet van 10 euro aan. Jaarlijks is 30.000 euro nodig voor de exploitatie van een mountainbikeroute en bikepark.

Voor een mountainbiketocht over de Posbank is een vignet voor Nationaal Park Veluwezoom nodig. Een digitale jaarpas kost 15 euro. Met dit verplichte vignet kunnen mountainbikers in alle gebieden van Natuurmonumenten terecht. Van dit landelijke vignet worden er jaarlijks zo’n 30.000 verkocht.

Janna Brouwer van de VeluweAlliantie.
© Pixabay / privéfoto