Fabers plan van aanpak voor het intrekken van de spreidingswet heeft vrijdag groen licht gekregen van de ministerraad. Maandag wordt de zogenoemde contourennota voorgelegd aan de partijen in het veld.

Hoe het plan er precies gaat uitzien, is nu nog niet bekend. Maar het is al wel duidelijk dat het nog enige tijd duurt tot de wet echt wordt ingetrokken.

Want aan de hand van de reacties op de contourennota moet Faber een definitief wetsvoorstel schrijven. Dat moet vervolgens nog langs de Tweede Kamer en de Eerste Kamer - een traject dat normaal gesproken ongeveer een half jaar tot ruim een jaar in beslag neemt.

Faber vertelde al meermaals dat ze de wet "zo snel mogelijk" wil intrekken. De minister mikte eerst nog op eind vorig jaar.

Dat het intrekken van de spreidingswet nog even gaat duren, heeft ook als gevolg dat minister Faber gemeenten mogelijk moet gaan verplichten opvangplekken te regelen.

De spreidingswet heeft namelijk als doel dat gemeenten zelf voldoende opvangplekken regelen en dat deze beter over het land worden verdeeld. Volgens die spreidingswet moeten gemeenten voor 1 juli dit jaar 96.000 plekken hebben geregeld. Op dit moment is er zicht op zo'n 75.000 opvangplekken per 1 juli, liet het COA donderdag weten.

De resterende plekken moet de minister volgens de wet uiteindelijk aanwijzen. Faber heeft altijd gezegd dat ze zich hier ook aan zal houden zolang de wet geldt. Dat zou ook betekenen dat de minister van PVV-huize locaties moet aanwijzen waar een azc moet komen. En die in de wet ingebouwde verplichting was juist tegen het zere been van de PVV.

Volgens premier Schoof heeft Faber er zelf voor gekozen om eerst een contourennota op te stellen voor ze een wetsvoorstel gaat schrijven. Faber heeft daar zelf nog geen toelichting op willen geven. Normaal gesproken staat de minister de pers altijd te woord rond de ministerraad, maar vrijdag vertrok ze zonder vragen van de aanwezige pers te beantwoorden.

Faber klaagde enkele weken geleden nog dat het plan volgens haar klaar was, maar niet op de agenda was gezet door Schoof. Volgens de premier had Faber niet het juiste proces gevolgd. Uiteindelijk was het voorstel vrijdag wél klaar om te worden besproken in de ministerraad.

Vanuit het veld zelf klonken al kritische geluiden op het voornemen om de spreidingswet in te trekken. Volgens gemeenten en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) is de wet juist dé manier om voor voldoende opvangplekken én draagvlak onder de lokale bevolking te zorgen.

Ze vrezen dat het asielsysteem nog verder vastloopt als de spreidingswet wordt ingetrokken. De spreidingswet werd in 2024 juist opgesteld omdat het gemeenten niet lukte om op vrijwillige basis voldoende plekken te regelen.

Daarbovenop is het kabinet van plan gemeenten te verbieden statushouders voorrang te geven op een huurwoning. Daardoor moeten statushouders waarschijnlijk nog langer wachten in azc's, terwijl de plekken daar al schaars zijn. In het plan van Faber komt ook te staan hoe het kabinet dan wil zorgen voor een goede uitstroom van statushouders, benadrukte Schoof vrijdag.

Gemeenten beklaagden zich de afgelopen tijd ook over de onduidelijkheid rond het intrekken van de spreidingswet. Ze zijn nu immers nog verplicht om asielopvang te regelen, maar zouden dat straks in theorie niet meer hoeven doen.

Naast onzekerheid veroorzaakt dat ook problemen wat betreft draagvlak. Op meerdere plekken in het land was het de afgelopen tijd onrustig rond de (mogelijke) komst van een azc, zoals te zien is in onderstaande video. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zei tegen de NOS een verband te zien met het Haagse asielbeleid.