Bij de raketaanval op burgers in Sumy kwamen zondag zeker 34 mensen om het leven en raakten 117 anderen gewond.

De Amerikaanse president Donald Trump sprak zondagavond zijn afgrijzen uit, maar veroordeelde de aanval niet. "Ik vind het vreselijk, en er is me verteld dat ze een fout hebben gemaakt, maar ik vind het afschuwelijk. Ik vind die hele oorlog afschuwelijk", zei hij. Trump gaf geen verdere details over de vermeende fout of over wie hem erover vertelde.

Trumps speciaal gezant voor Oekraïne, Keith Kellogg, liet zich kritischer uit. De Russische aanval "overschrijdt elke fatsoensnorm", schreef hij op X. "Als voormalig militair leider snap ik hoe je doelwitten kiest, en dit is verkeerd".

De Oekraïense burgerbevolking heeft het zwaar te verduren. Volgens de Verenigde Naties stierven in maart 164 burgers door oorlogsgeweld in Oekraïne. Dat was een toename van 50 procent ten opzichte van februari en 70 procent in vergelijking met dezelfde maand vorig jaar.

De onderhandelingen die tot een vredesproces moeten leiden, verlopen stroef. Gesprekken tussen de Verenigde Staten en Rusland over een staakt-het-vuren en een formele start voor het proces hebben nog niets opgeleverd. Dat geldt ook voor onderhandelingen tussen de VS en Oekraïne over grondstoffen en de terugbetaling van Amerikaanse steun.

Rusland probeert Oekraïne af te schilderen als niet bereid tot serieuze onderhandelingen, terwijl het zelf vertraagt en traineert. Het Kremlin blijft benadrukken dat de 'grondoorzaken' van de oorlog moeten worden weggenomen. Dat komt neer op de oorlogsdoelen die Moskou stelde toen Rusland Oekraïne binnenviel: de complete overgave van het kleinere buurland en de installatie van een pro-Russisch regime in Kyiv.

Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov zei zondag in een interview met Russische staatsmedia dat "alles heel goed verloopt" in de gesprekken met de VS, maar dat er waarschijnlijk geen "bliksemsnelle resultaten" zullen komen. "Het proces om de betrekkingen te normaliseren is op gang."

Rusland voelt niets voor het Amerikaanse plan voor het uitroepen van een compleet staakt-het-vuren van dertig dagen, waarna de vredesonderhandelingen in alle ernst zouden kunnen beginnen. Oekraïne steunt dat voorstel wel. Ook plannen voor een Europese vredesmacht, die zou toezien op de naleving van een vredesdeal, zijn voor Moskou onbespreekbaar.

Trump toonde vorige week enig ongeduld over de Russische vertragingstactieken. "Rusland moet in beweging komen", schreef hij vrijdag op zijn sociale medium Truth Social.

Intussen praat de VS met Oekraïne vooral over de bodemschatten van dat laatste land. Eind vorige maand kwamen de Amerikanen met een nieuw voorstel voor een grondstoffendeal. Dat stelt aanzienlijk hogere eisen aan Oekraïne dan eerdere versies. Volgens betrokkenen verlopen de onderhandelingen niet best. Een van hen omschreef de sfeer als "zeer vijandig".

Eerder werd de oprichting van een gezamenlijk investeringsfonds voorgesteld. Oekraïne zou daar 50 procent van de winst uit de toekomstige winning van grondstoffen in onderbrengen. Nu willen de Amerikanen dat Oekraïne alle inkomsten uit de winning overmaakt naar het fonds, dat onder Amerikaanse leiding komt te staan.

De VS wil daarnaast het recht van eerste weigering op de aanschaf van Oekraïense bodemschatten en een vetostem over de verkoop aan andere landen. De Amerikaanse hulp aan Oekraïne sinds de Russische invasie in 2022 moet met 4 procent rente per jaar worden terugbetaald, voordat Oekraïne aanspraak kan maken op winsten uit het gezamenlijke fonds.

Een ingewijde zei tegen persbureau Reuters dat de Oekraïense onderhandelaars ook een "verborgen verrassing" ontdekten: de VS wil de controle over een belangrijke pijpleiding overnemen. Die is cruciaal voor de doorvoer van Russisch aardgas naar de rest van Europa.

De Oekraïense regering reageert voorzichtig op de aangescherpte Amerikaanse eisenlijst en noemt die een goed uitgangspunt voor verdere onderhandelingen. Na het spectaculaire klappen van de eerdere grondstoffendeal bevroor Trump tijdelijk alle militaire en inlichtingenhulp aan Oekraïne. Kyiv vreest een herhaling als het zich te kritisch uitlaat over het voorstel.

Die voorzichtigheid gaat ook op bij de directe gesprekken tussen Rusland en de VS, waardoor Kyiv zich buitengesloten voelt. Trump-gezant Witkoff heeft de Russische president Vladimir Poetin inmiddels drie keer ontmoet, terwijl Oekraïne het moet doen met delegaties van het Amerikaanse ministerie van Financiën die over bodemschatten komen praten.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky nodigde Trump zondag uit om Oekraïne te bezoeken. Het interview met het Amerikaanse CBS News was opgenomen voor de aanval in Sumy. "U denkt te weten wat hier aan de hand is. Oké, wij respecteren uw standpunt. Maar alstublieft, voordat wat voor besluit dan ook wordt genomen, voordat er wordt onderhandeld: kom hier de mensen zien. Burgers, strijders, ziekenhuizen, kerken, kinderen - vernietigd of dood", zei Zelensky. "U zult begrijpen wat Poetin heeft gedaan."